Derventa je smještena u sjevernom dijelu Bosne i Hercegovine – Republike Srpske. Prostor derventske opštine pripada južnom obodu Panonskog basena, izmedju niskih planina Motajice na sjeverozapadu, Vučjaka na sjeveroistoku i Krnjina na jugozapadu.
Opština Derventa graniči sa opštinama Bosanski Brod, Modriča, Prnjavor, Srbac, Stanari, teritorijom grada Doboj, a granica na sjeveru koju čini rijeka Sava, predstavlja dio državne granice sa Republikom Hrvatskom. Površina teritorije opštine iznosi 517 km2.
Na području opštine Derventa, ukrštaju se putne komunikacije, od kojih jedna povezuje istočni i zapadni dio Republike Srpske, a druga od Neuma centralnim dijelom Bosne i Hercegovine do izlaza na auto-put u Slavonskom Brodu i dalje ka Zapadnoj, kao i Jugoistočnoj Evropi.
Derventa se nalazi u centru, jer je podjednako udaljena od glavnih gradova, kako države Bosne i Hercegovine, tako i susjednih zemalja Srbije i Hrvatske. Sarajevo, Beograd i Zagreb su približno udaljeni oko 200 km od Dervente.

U vrijeme starijeg kamenog doba na prostorima Dervente, pojavljuje se najstariji čovjek. Arheološka istraživanja su otkrila staništa pračovjeka u Detlaku, Drijenu, Lupljanici, Čardaku i uz ušće Lupljanice u Ukrinu. Nakon prestanka ledenog doba, stvaraju se prva naselja na obalama Ukrine u Detlaku, Polju i Lužanima. Prije oko pet hiljada godina, stvaraju se naselja Vis u Modranu, Visoko Brdo u Lupljanici, te Donji Cerani. U Kuljenovcima i Donjem Detlaku, pronađeni su arheološki lokaliteti koji pripadaju mladjem bronzanom dobu.
Rimljani osvajaju i naseljavaju naše krajeve posljednjih decenija stare ere u Polju, Modranu i Detlaku. Srednji vijek je značajan po doseljavanju Slovena u područja Detlaka, Dažnice i Lupljanice. Prije dolaska Turaka postojala su naselja u Pojezni i Drijenu. Krajem 13. i 14. vijeka ovi krajevi će biti u sastavu ugarske vlastele pod vlašću srpskog kralja Dragutina. U doba osvajanja Turaka, broj hrišćanskog stanovništva naglo opada, jer je primijenjen proces islamizacije.
Krajem 16.vijeka, Gornja Ukrina je dostigla urbani razvoj, te je dobila konture kasabe u kojoj su formirane tri mahale. Izgradjeno utvrdjenje derbent, po kojem i kasaba dobija naziv Dervent, a kasnije Derventa.
Aneksijom Bosne i Hercegovine od strane Austro-Ugarske, nastaju značajne političko-administrativne promjene, kada Derventa postaje sjedište derventskog kotara. Izgradnjom željezničke pruge i stanice, Derventa doživljava privredni napredak. Prva Direkcija carskih i kraljevskih željeznica BiH osnovana je sa sjedištem u Derventi. U to vrijeme izgradjena je zgrada gimnazije, a kasnije učiteljeske škole. Veoma brzo je otvorena i prva opšta bolnica. 1912.godine je štampan Kotarski derventski list, preteča današnjeg „Derventskog lista“.
Nakon Prvog svjetskog rata, Derventa pripada oblasti Banja Luka, a nakon uvodjenja banovina bila je u sastavu Vrbaske banovine. U Drugom svjetskom ratu Derventa je bila okupirana od strane fašističke Njemačke i NDH od aprila 1941. do aprila 1945.godine. U decembru 1942.godine je dignut ustanak u Pojezni, 1012 stanovnika opštine je izgubilo život u ovom ratu.
Poslije Drugog svjetskog rata opština Derventa se brzim tempom razvijala, tako da je postala značajan industrijski centar. Medjutim u ratu 1992-1995 godine u opštini je uništena privreda i infrastrukturam te raseljen veci dio stanovništva. Potpisivanjem Dejtonskog sporazuma, Derventa pripada Republici Srpskoj. Od tada, pa sve do danas, sporo ali sigurno traje obnova.

Poljoprivreda je jedna od najznačajnijih privrednih grana na području opštine, gdje lokalna uprava posvećuje veliku pažnju. U cilju unapređivanja poljoprivredne proizvodnje, izdvajaju se sredstva iz budžeta u vidu Programa za podsticaj poljoprivredne proizvodnje.
Najviše je zastupljena ratarska proizvodnja, a posljednjih godina dolazi do zasnivanja plantažnih zasada voćnjaka i vinograda. Plastenička proizvodnja povrća poprima sve veći značaj. Stočarstvo je vodeća grana poljoprivrede, a najzastupljenija je proizvodnja mlijeka, odnosno uzgoj i držanje muznih krava. Značajno mjesto zauzima peradarska proizvodnja. Područje derventske opštine pruža idealne uslove za razvoj pčelarstva, tako da pored proizvodnje meda, postoji i prerada pčelinjeg voska, izrada satnih osnova za pčele, kao i proizvodnja matica.

Manifestacije su jedan od najznačajnijih vidova turizma u opštini Derventa. Najpoznatija manifestacija je Derventski vašar, koji se održava svake godine 28.avgusta od 1851.godine. Na rijeci Ukrini održavaju se Međunarodni susreti pjesnika „Prljača“ i Međunarodna likovna kolonija „Patkovača“. „Derventski sajam privrede“ je međunarodnog karaktera i obuhvata izlagače iz RS i zemalja regiona. Tu je i Republička izložba stočarstva u Velikoj Sočanici.
Od prirodnih nasljeđa, turističke vrijednosti su rijeke Sava i Ukrina, te obronci planina i Vučjaka. Poznate plaže na rijeci Ukrini su „Patkovača“ i „Ploče“ u gradskom naselju, te „Prljača“, „Žuti most“ i „Agićki mlinovi“ na seoskim područjima.
Vjerski objekti su značajne turističke vrijednosti. U centru Dervente, nalazi se saborni hram Uspenija Presvete Bogorodice, te katolička crkva Svetog Juraja, kao Gradska te Dolnjačka džamija. Pored toga u Bišnji se nalazi manastir Pokrova Presvete Bogorodice, a u Donjem Detlaku manastirska crkva Svetog Ilije, dok se franjevački samostan „Plehan“ nalazi u Kovačevcima.
Pojava vodenog cvijeta „Ephemeroptera“ ili cvjetanje rijeke, na rijeci Ukrini se pojavljuje početkom ili sredinom avgusta, što predstavlja posebnu atrakciju koja se rijetko susreće na rijekama. Samo nekoliko rijeka u Evropi ima takvu pojavu.
Smještajni kapaciteti i ugostiteljska ponuda je raznovrsna i u potpunosti zadovoljava potrebe razvoju turizma u Derventi. Hotel, moteli i pansioni imaju smještaj u luksuzno opremljenim sobama, što je dokaz da menandžment navedenih objekata prati trend modernog turizma. Ugostiteljska ponuda je uvijek na području opštine bila bogata i raznovrsna, tako da svaki gost može da pronadje sadržaj koji mu odgovara. Restorani sa pečenjem i tradicionalnom kuhinjom, picerije, roštiljnice, buregdžinice, pekoteke, noćni klubovi te brojni kafei, odlikuju se kvalitetnom i profesionalnom uslugom.

Sport je nešto što se u Derventi dugo i pažljivo njeguje, podržava i u šta se ulaže, a veoma često i uživa u dometima derventskih sportista. Na području opštine djeluje tridesetak klubova čije su osnovne aktivnosti sportske. Tu je još nekoliko organizacija, koje djeluju na nevidljivoj granici izmedju sporta i zabave. Opština Derventa iz budžeta za njihov rad izdvaja oko pola miliona maraka godišnje.
Dugu tradiciju, ispunjenu brojnim uspjesima, u Derventi imaju klubovi, koji njeguju borilačke sportove. Najtrofejniji je Tekvando klub u čijim vitrinama su brojni pehari i medalje osvojeni na domaćim i međunarodnim takmičenjima. Značajno je spomenuti da su rukometni klub i ženski odbojkaški klub premijerligaši Bosne i Hercegovine, dok je fudbalski klub „Tekstilac“ prvoligaš Republike Srpske.
Pored zvaničnih takmičenja u Derventi su tradicionalni i turniri, od koji su najznačajniji „Novogodišnji turnir u malom fudbalu“, „Turnir mjesnih zajednica“, te „Radničke sportske igre“, kao i „Turnir u odbojci na pijesku“.
Infrastruktura na području opštine Derventa je sasvim zadovoljavajuća i u potpunosti zadovoljava potrebe za razvoj sporta. Pored JU „Sportski kulturni centar“, postoje i sportske dvorane pri osnovnim i srednjim školama, gdje se održavaju mečevi i treninzi dvoranskih sportova. Fudbalska zbivanja pored gradskog terena odvijaju se i na fudbalskim terenima u Osinji, Kalenderovcima, Pojezni i Bosanskim Lužanima. U sklopu sportsko-rekreativnog centra „Olimp“ takmičenja i treninzi se odvijaju u moderno opremljenoj kuglani, teniskim terenima, terenima za odbojku na pijesku, te na bazenima se održava škola plivanja. Šahovski klub svoj rad održava u sopstvenim prostorijama.